Биылғы жылдың соңына дейін Brent маркалы мұнай бағасы барреліне орта есеппен 40 доллар болады. Базалық сценарий 2021 жылдан бастап 2022 жылдың бірінші жартысына дейін 40 доллардан 45 долларға өзгерді. 2020 жылға арналған ЖІӨ болжам 2,5-2,7% шегінде түзетілді. Бұл негізінен нақты ЖІӨ траекториясының төмендеуіне және елдің жекелеген аймақтарындағы эпидемиологиялық жағдайдың нашарлауына байланысты.
Эпидемиологиялық ахуалдың тұрақталуымен, әлемдік экономиканың және ішкі сұраныстың қалпына келуімен ЖІӨ динамикасы 2021 жылдың екінші тоқсанында оң аумаққа енеді. Келесі жылдың аяғында өсу қарқыны 3,7-4,0% құрайды. 2022 жылдың бірінші жартысындағы инфляция осы деңгейден көтерілмейді.
Инвестициялық белсенділік артады
Бұған ішкі және сыртқы сұраныстың өсуі, дағдарысқа қарсы мемлекеттік бағдарламалардың іске асырылуы және кейінге қалдырылған инвестициялық жобалардың іске асырылуы ықпал етеді.
Келесі жылға арналған инфляция болжамдары айтарлықтай өзгерген жоқ. 2021 жылдың аяғында жылдық инфляция 4-6% деңгейінің жоғарғы шегіне қарай баяулайды.
Өндіріс орындарының жабылуына және кірістердің төмендеуіне байланысты тұтынушылық белсенділіктің төмендеуіне қарамастан, COVID-19 пандемиясы басталғаннан бері жыл сайынғы азық-түлік бағаларының өсуінің жеделдеуі байқалады. Сыртқы азық-түлік бағалары Қазақстанның негізгі сауда серіктесі Ресей Федерациясындағы инфляциядан да көрінеді. Қарашада Ресейдегі инфляция 4,4% дейін өсті, бұл Ресей Банкінің жоспарланған және қазан айындағы болжамынан асып түсті. Оның жеделдеуіне қанттың, күнбағыс майының қымбаттауы және әлемде астықтың қымбаттауы әсер етті.
Азық-түлік инфляциясы бәсеңдейді
Қазақстанда жаздың екінші жартысынан бастап азық-түлік инфляциясының бәсеңдеуі байқалды. Қараша айында жылдық өсім 10,8% құрады. Сонымен қатар, азық-түлік бағалары өте құбылмалы және сыртқы әсерге ұшырайды. Әлемдік азық-түлік бағаларының, атап айтқанда өсімдік майлары мен дәнді дақылдардың күрт өсуін ескере отырып, инфляцияға қарсы тәуекелдер сақталады.
Азық-түлік нарығының ішкі инфляцияға әсері
Әсер ету дәрежесін импортқа тәуелділіктің үлесі, көлік және транзакциялық шығындар деңгейі, сауда және протекционистік саясат, белгілі бір ауылшаруашылық секторы үшін субсидиялар деңгейі, валюта бағамының өзгеруіне қарап бағалауға болады.
Жалпы, экспорттық шектеулері немесе басқа сауда кедергілері жоқ тауарлар «бір баға заңына» бағынады. Яғни, ішкі нарықтағы бағалар халықаралық нарықтардағы бағаларға сәйкес келеді. Отандық өндірушілер халықаралық нарықтағы баға ішкі нарықтан жоғары болса, өз өнімдерін сыртқы нарыққа сатады.
Төлем балансының жағдайы
Жағдайдың белгілі бір жақсаруы негізінен мұнай саласында жұмыс істейтін шетелдік инвесторларға төленетін кірістің төмендеуіне байланысты, мұнай бағасының және оны өндіру көлемінің төмендеуіне байланысты.
Ағымдағы шоттың тапшылығы келесі жылы 6,5 миллиард долларға жетеді деп күтілуде, бұл бірқатар факторларға байланысты.
Біріншіден, тауар нарықтарындағы бағалар баяу қалпына келеді, ал мұнай өндіру мен экспорт айтарлықтай өспейді. Мұнай бағасының өсуі қалыпты болса да, шикізат саласында жұмыс істейтін тікелей шетелдік инвесторларға төлемдер көлемін ұлғайтуға әкеледі. Экономикалық белсенділіктің қалпына келуіне байланысты импорттық тауарларға ішкі сұраныс артады, бұл инвестициялық бағдарламалар мен бастамалармен қолдау табады.
Сыртқы сауда балансының жақсаруын тежеп, импорт экспортқа қарағанда тез өседі деп күтілуде. Инвестициялар мен аралық тауарлар бойынша ең үлкен өсім күтілуде. Біздің есептеулеріміз бойынша 2020 жылы да төмендемейтін азық-түлік және азық-түлік емес тұтыну тауарларының импорты 2021 жылы өсе береді. Жалпы, ағымдағы шоттың динамикасы біздің экономикамыздың құрылымдық ерекшеліктерінің салдары болып табылады.
2021 жылы инфляция динамикасы қандай болады
Базалық мөлшерлеме туралы шешімдер тек отандық экономикадағы жағдайды ескеріп қана қоймай, сонымен қатар жағдайдың одан әрі дамуына арналған болжамдар мен күтулерді ескере отырып қабылданады.
Ағымдағы жылдың қараша айында инфляция 7,3% дейін өсті және инфляциялық күтулер 7,8% дейін өсті.
Қысқа мерзімді факторлар мен белгісіздік әсерінен инфляциялық күтулердің жоғары сезімталдығы инфляцияны бекітпеу қаупін тудырады. Тиісінше, бұл біздің инфляцияға қарсы қысымның біздің алдыңғы болжамдармен салыстырғанда күшеюіне әкелуі мүмкін. Тәуекел балансы қысқа мерзімді инфляциялық факторларға ауысты
Осыны ескере отырып, Ұлттық банк базалық мөлшерлемені 9% деңгейінде ұстады, бұл 2021-2022 жылдардағы мақсатқа 4-6% жетуге жағдай жасайды.
Сыртқы валюталық жағдайларды бағалау
Біздің болжамдарымыз бойынша, АҚШ-тың Федералды резервтік ставкасы арқылы көрсетілген қарапайымдылық үшін сыртқы ақша шарттары болжамды кезеңнің сооңына дейін нөлге жуық болады деп ойлаймыз. Сонымен бірге дамыған елдер «өтімділік тұзағына» байланысты сұранысты ынталандыру үшін дәстүрлі емес әдістерді қолданады, бұл да жұмсақ әлемдік ақша-несие жағдайларын сақтайды. Экономикасы дамыған елдердегі елеулі дефляциялық тәуекелдерді ескере отырып, нөлге жақын ставка кезеңі жеткілікті ұзақ болуы мүмкін. Бұл көп нәрсе әлемдік сұраныстың қалпына келу жылдамдығына, вакциналардың таралуына және эпидемиологиялық жағдайдың қалыпқа келуіне байланысты, деді Ақылжан Баймағамбетов.
Қазіргі уақытта дамыған және дамушы елдердегі орталық банктердің іс-әрекеттеріне сүйене отырып, ақша-кредит саясатының дәстүрлі құралдарын қолдана отырып ақша-несие жағдайларын жеңілдету туралы ортақ шешімге келуі әбден мүмкін. Ресей Банкі өзінің негізгі мөлшерлемесін соңғы рет 27 шілдеде төмендетті. 2020 жылдың 18 желтоқсанында тағы да өзгеріссіз қалдырды.
Желтоқсан айында Мексика Банкі ставканы қатарынан екінші рет өзгеріссіз қалдырды. Индонезия банкі де соңғы отырыста өзінің негізгі ставкасын өзгерткен жоқ.
